Uykusuz bebekler, uykusuz anneler...

Aslı Aydoğdu
Aile Danışmanı - Yaşam Koçu Ailebebek TV Kurucu
27.03.2017

Uykusuzluk neredeyse her annenin sorunu. “Evet, evet! Benimki de uyumuyor. Günlerdir bir gram uykuya hasretim.” dediğinizi duyar gibiyim. Uyku, ilk iki yılda çok hızlı büyüyen bebeklerin gelişiminde en az beslenme kadar önemli.

Peki ne yapmak gerek, bebeklerimizi uyku düzenine sokmak için. Uyku eğitimi şart mı? Bebekler mi yoksa anneler mi eğitilmeli? İyi uyuyan bebekler ve anneleri daha mı mutlu? Sizler için konunun uzmanı, 0-5 yaş Uyku Danışmanı Sinem Gerger Akınal’a danıştık. Bakalım Sinem Hanım neler tavsiye ediyor.

“Bebekler hayatlarının ilk iki yılında bir daha büyüyemeyecekleri kadar hızlı büyüyor. Bu dönemde onların bu kadar hızlı büyümesine uyku ve beslenme etki ediyor. Bir bebeğin kaliteli ve kesintisiz uykusu beyinsel ve biyolojik olarak gelişimine katkıda bulunuyor. Bu nedenle, bebeğin kendi kendine uyumayı öğrenmesi ya da uyku geçişlerini kendi kendine yapması çok önemli.

Bebeklerin aylara göre uyku saatleri değişiyor. Özellikle yeni doğan döneminde bir bebek 18 ile 20 saat arasında uyurken, büyüdükçe bu süre azalıyor. İlk 3’üncü ayın sonunda yavaş yavaş uyku düzeni ve ritüelleri oluşmaya başlıyor. Ama bu döneme kadar daha esnek uyku saatleri olabiliyor. 4’üncü ay itibariyle bebeklerin oturmuş bir uyku düzenine geçmesi bekleniyor. Yani gece gündüz ayrımını yapmış olmaları, her gün belirli saat aralıklarında uyumaları gerekiyor. Özellikle 6’ncı aydan sonra çok daha oturmuş bir düzenleri oluyor. İki ya da üç kere uyuyarak günlerine devam ediyorlar. Doğal olarak her bebek farklı özellik gösteriyor. Kimi bebek 8’inci aydan itibaren iki kere uyurken, kimi bebek bu sürede üç kere uyuyabiliyor. Burada önemli olan bebeği takip etmek ve onu gözlemlemektir. Bebeğin biyolojik uyku ritmine göre davranmak ve saatleri dikkate alarak yatırmak önemli bir detay.

Bebeğin uyuması gereken oda, çok sade ve yalın olmalı. Yatağın başındaki şeyler bebeğin uykuya dalmasını güçleştiriyor. Çok süslü püslü, bebeğin uykuya yatmadan önce ilgisini çekecek birçok şey bebeğin daha geç uykuya geçmesini sağlayabiliyor. Çok fazla stickerlerin olduğu, renkli duvar kağıtlarıyla dolu bir oda da uykuya geçişi zorlaştırıyor.

Bebeğin yatağının pencere kenarında olmaması gerekiyor. Çünkü erken uyanma sebeplerinden biri de odanın güneş almasıyla bebeğin güne başlamak istemesidir. Dolayısıyla yatağın konumunun odanın kapısını görebilecek şekilde ama pencere kenarında olmaması gerekiyor. Oda bebeğin kendini rahat hissetmesi ve güvende olmasını sağlar. Kendini güvende hisseden bir bebek de çok daha hızlı bir şekilde uykuya dalar.

Birçok şey bebeğin uyku düzenini etkileyebiliyor. Özellikle yeni bir eve taşınmak bebeğin uyku düzenini bozabiliyor. Çünkü bebek kendini güvende hissetmeyebiliyor. Yeni gelen bir kardeş, annenin işe başlaması ya da yeni bir bakıcının gelmesi, yeni bir kreşe başlaması, diş çıkarma dönemi, tatiller bebeğin hayatı için büyük değişikliklerdir ve uyku düzenini etkileyen sebeplerden. Bu dönemde yapılması gereken esas şey, bebeğin yeni döneme uyumuna yardımcı olmak ve ona güven vermektir. Kendini güvende hisseden bebek, bu geçişleri çok daha sağlıklı yapacaktır.

Bebeklerin uyuması için uyku eğitimi şart değil. Özellikle bebeğiniz altıncı ayını geçtiyse, erken doğum söz konusu değilse, sabaha kadar 4-5 defa uyanırsa, bu uyanmalarda sizin tarafınızdan destekli bir şekilde uyutuluyorsa yani emip tekrar uyuyorsa, sallanıp tekrar uyuyorsa ya da yanınızda uyuyorsa o bebek için uyku eğitimi şart gibi görünüyor.

Çünkü altıncı ayını geçen bir bebek, sabaha kadar kesintisiz 11 saat uyuyabiliyor ve desteksiz uyku geçişlerini kendisi yapabiliyor. Eğer anne için bu dönem zorlayıcı bir hale geldiyse bebeğin daha sağlıklı ve kaliteli uyuması, büyüme hormonunun çok daha iyi çalışabilmesi için eğitim gerekiyor. Büyüme hormonu kesintisiz uykularda çalışıyor ama geçişli uykularda bebeğin anne tarafından uyutulması durumunda bu hormona da ara verilmiş oluyor.

Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı bir açıklamaya göre üçüncü ayını dolduran bebekler, erken ölüm riskini atlatmış oluyor. Bu demek oluyor ki bu dönemden sonra bebeğinizin odasını gönül rahatlığı ile ayırabilirsiniz. Ama Türk anneleri bu konuda biraz dayanıksız ve çocuklarını yanından hemen ayırmak istemiyor. Ben genellikle beşinci aydan sonra bebeğin odasını ayırmayı doğru buluyorum. Çünkü bu dönemde artık bebek dönmeye başlıyor, kendi kendini kurtarabiliyor. Elbette ki yattığı yerin çok güvenli olması lazım. Yatağında ağır yastıklar, ağır battaniyeler, ağzını yüzünü kapatacak ağır şeyler bulundurmamak lazım.

Neden bebeğin odasını ayırmak gerek? Çünkü anne baba ile aynı odada yatan bebek, onlarla aynı havayı soluyor, bu çok da sağlıklı değil. Ayrıca bebekler uyku geçişlerini küçük mızırdanmalarla, küçük ağlamalarla yapabiliyor. Ama anne “bebeğim uyanıyor” diye tekrar yanına gidip uyutmaya çalışıyor, belki destekliyor, emziriyor, sallıyor. Bu da bebeklerin uyku düzenini ileriki aşamalarda bozan bir durum. O yüzden beşinci aydan sonra odayı ayırmak, bebek için de anne içinde en sağlıklı olan.

Yeni doğan döneminde bir bebeğin daha uzun ve daha sağlıklı uyuyabilmesi için tok olması gerekiyor. Ama 6’ncı ayını geçen bir bebek biraz daha farklılık gösteriyor. Bu dönemde beslenip hemen yatağa giden bir bebek, hazım problemi yaşayabiliyor. O yüzden hazmetmiş bir şekilde yatağa gitmesi daha rahat uyumasını sağlıyor.

Bebeğinizi sallayarak uyutmak onu sadece hafif uykuya geçirir. Çünkü bebeğinizi salladığınızda onun sadece başının dönmesine sebep oluyorsunuz. Başı dönen bebek gözlerini kapatıyor ve hafif uykuya geçiyor. Hafif uykuya geçen bebek, sallama bittikten çok kısa süre sonra ya da yatağa bırakıldıktan sonra uyanıyor. Bunun sebebi derin uyku kısmına geçememesidir. Çok şiddetli sallamalar bebekler için çok tehlikelidir. Özellikle pusette ya da ayakta şiddetli sallamada başın şiddetli şekilde ileri geri gidip gelmesi, beyin hücrelerine zarar veriyor.

Erken uyanmalar birçok annenin korkulu rüyasıdır. Bebeği geç yatırırsınız ama o yine de erken kalkar. Sabah erken kalkmasın diye bebeğini 10-11’de yatıran anneler tanıyorum. Bu çok yanlış. Gün boyunca aşırı yorulan bir bebek erken uyanabiliyor. Erken uyanma sebeplerinden birinin bu olduğunu unutmayın. Bebeğinizin uykusu gelince gece uykusuna geçmesi gerekiyor. Birçok bebek için ideal uyku saati, akşam saat 7-8’dir. Erken uyanma sebeplerinden biri de gündüz fazla uyuma olabilir. Biz buna gece uykusundan çalma diyoruz.

Erken uyanma sebepleri fizyolojik yani ortama bağlı da olabiliyor. Bebek, odası çok güneş aldığı için ya da bizim bilmediğimiz seslerden dolayı uyanıyor olabilir. Karanlık bebekler için çok faydalı, uykunun daha uzun olmasına katkıda bulunuyor ve daha çabuk uykuya dalmalarını sağlıyor.

Aslı Aydoğdu

İlgili İçerikler