ABA Terapi Yöntemi nedir? Her çocuğa uygulanabilir mi?

27.03.2017

ABA terapi yöntemi davranış prensiplerinin normal hayata uygulanmasıdır. Ülkemizde ve Amerika’da ABA denince ilk akla gelen otizm için kullanılıyor olmasıdır. Aslında yeni davranış kazandırma ya da var olan uygunsuz davranışı uygun hale getirebilmek için kullanılan bir tekniktir.ABA, dünyada 15-20 senelik bir popülaritesi olmasına rağmen 1940’lı yıllara dayanan bir sistemdir.

ABA programında alt ya da üst yaş sınırı yoktur. Çünkü, davranış olan her yerde ABA tekniği vardır. ABA sadece masa başında yapılan bir teknik değildir, günlük hayatın her alanında kullanılabilir. Ancak eğitim/öğretim masa başında yapılan bir şey olduğu için çocuklara bu şekilde adapte ediliyor. Aslında günlük hayatımızda farkında olmadan hepimiz bu tekniği kullanıyoruz.

Öncelikle negatif bir davranış mı değiştirilecek yoksa yeni bir beceri mi öğretilecek bunun belirlenmesi gerekir. Eğer problemli bir davranışla ilgileniliyorsa; gözlemlemek, hipotez geliştirmek, veri toplamak, müdahale programı geliştirmek, ilgili kişileri bu konularla ilgili eğitmek gibi bir süreçten bahsedilebilir.

Konuşma becerisi, gelişim becerisi ya da öz bakım becerileri ile ilgili bir program hazırlanıyorsa gelişim sürecini kapsayan bir müfredat hazırlanır. Müfredatın çocuk üzerindeki etkisine ve ilerleyişine bakılır, sonrasında ise detaylı olarak standart bir program yazılır. Program başladığında data tutularak bu dataya göre devam edilir.

ABA terapi yöntemi; herkes için kullanılabilir bir tekniktir. Davranışa değil sonucuna odaklanmak gerekir. İstenmeyen davranış gerçekleştiğinde ne yapıldığı ve sizin ne yaptığınız yazılmalıdır. Birkaç defa bu işlem tekrarlandığında ortaya çıkan tabloda yanlış görülebilir.

Hayır, yapma/etme gibi olumsuzluk yerine ne yapması isteniyorsa olumlu cümlelerle aktarılmalı ve desteklenmelidir. Negatif davranış ilgi alımı için tek yöntemdir. Sonucu bağırmak, kızmak olsa da ilgi alımı gerçekleşir. Dolayısıyla negatif an gerçekleşmeden ilgi göstermek gerekir.

ABA çocukları robotlaştırıyor mu?

"ABA çocukları robotlaştırıyor" kanısı yanlış bir ön yargıdır. ABA tekniğinde amaç çocuğun materyallere dokunmadan önce yönergeyi dinlemesidir. Teknikler doğru kullanıldığında robotlaşma gibi bir şey söz konusu olmaz. Bazen terapistin yanlış tercüme kullanması ya da tekniği tam anlamadan, özümsemeden uygulamasıyla değişik sonuçlar çıkabilir, ancak burada suçu tekniğe yüklemek yanlış olur.

ABA Otizmi iyileştirir mi?

ABA, özellikle otizm tanılı çocuklarda %80 ve üzerinde etki sağlayan müdahale tekniklerinden biridir. Otizmli çocukların öğrenmeye karşı motivasyonu çok düşüktür, dolayısıyla dışardan motivasyonu arttıracak yapay pekiştiriciler, nesneler bularak çocuğu motive etmek gerekir. ABA tekniği planlı ve programlı çalışılması, çocukla çalışırken veri toplanarak raporlanabilmesi ve bunun da çocuk için kullanabilmesi açısından çok faydalıdır.

ABA tekniği 2 yaş öfke nöbetlerinde de (Terrible Two) uygulanabilir. 2 yaş çocuk için ağlamak, ısırmak, kendini yerden yere atmak bir iletişim şeklidir. Aynı zamanda 2 yaş, kişiliklerinin de gelişmeye başladığı bir dönemdir. Çocuk ısırdığında, ağladığında ve aile bu davranışlarla terapiste gittiğinde ısırmanın, ağlamanın ne zaman gerçekleştiği, sonunda ne olduğu, devamında ne olduğu araştırılır ve analiz edilir. Isırma, ağlama ve bu tür hareketler gerçekleştiğinde çocuğa istediği şey verilirse çocuğun bu olumsuz eylemi pekişmiş olur yani çocuk istediğini yaptırmak için ağlayan ya da ısıran hale gelir. Bu durumu ortadan kaldırmak için değişkenlerle oynamak gerekir.

Akademik beceresi yaşıtlarına göre uygun olan fakat sosyal becerisi zayıf olan çocuklar için de ABA tekniği kullanılabilir. Mesela ‘’merhaba’’ demesini istiyorsak biz dediğimizde, kalabalığa girdiklerinde, ona söylendiğinde karşılık olarak merhaba diyorlar, çünkü taklit yetenekleri yerinde. Ama bazı çocuklar için sosyal becerinin anlamı yok, kendilerine çok dönükler dışardaki ipuçlarını yakalayamıyorlar. Bu çocuklar için arka arkaya birden fazla deneme yapmak gerekebilir.

Psikolojik Danışman ve ABA Uzmanı Nükte Altıkulaç

İlgili İçerikler